مقدار مجاز مصرف روزانه یا Acceptable Daily Intake (ADI)، معیاری علمی برای تعیین حداکثر دوز مصرف روزانه یک ماده شیمیایی است که بدون نگرانی از ایجاد عوارض جانبی، توسط انسان‌ها می‌تواند مصرف شود. ADI برای بسیاری از مواد افزودنی، نگهدارنده‌ها و شیرین‌کننده‌های مصنوعی در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی تعیین می‌شود و به خصوص در محصولاتی که قرار است به طور مداوم مصرف شوند، اهمیت زیادی دارد.
چگونگی محاسبه ADI
محاسبه ADI بر اساس آزمایش‌های علمی دقیق روی حیوانات و انسان‌ها انجام می‌شود. مراحل کلی این فرآیند به شرح زیر است:
- تعیین NOAEL (سطح بدون اثر نامطلوب)در آزمایش‌های حیوانی، ابتدا محققان سطوح مختلفی از یک ماده را روی گروهی از حیوانات آزمایش می‌کنند. دوزی که هیچ اثر نامطلوبی بر سلامتی حیوانات نداشته باشد، به‌عنوان NOAEL (No Observed Adverse Effect Level) شناخته می‌شود. NOAEL نشان‌دهنده بالاترین دوزی است که اثرات جانبی منفی برای حیوانات نداشته باشد.
- اعمال فاکتور ایمنیبرای تبدیل NOAEL به مقدار ADI برای انسان‌ها، از یک فاکتور ایمنی استفاده می‌شود. این فاکتور معمولاً 100 است، به این معنا که NOAEL به 100 تقسیم می‌شود. استفاده از فاکتور ایمنی به‌خاطر تفاوت‌های بین انسان‌ها و حیوانات و همچنین حساسیت‌های مختلف افراد به مواد شیمیایی است.این مقدار به‌طور کلی روزانه و به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بیان می‌شود.
- بررسی و تایید توسط سازمان‌های بهداشتیسازمان‌های بهداشتی مانند FDA و EFSA مقدار ADI را بررسی و تأیید می‌کنند. این مقدار به‌صورت دوره‌ای بازبینی می‌شود تا اطمینان حاصل شود که با توجه به مطالعات جدید، همچنان ایمن است.
ADI در داروها و کاربردهای آن
در صنعت دارویی، ADI نقش مهمی در تعیین مقدار مجاز مصرف مواد افزودنی دارد. برخی از مهم‌ترین کاربردهای ADI در داروسازی شامل موارد زیر است:
- شیرین‌کننده‌ها: در داروهای شربتی و قرص‌های جویدنی، شیرین‌کننده‌هایی مانند سوکرالوز و آسپارتام استفاده می‌شوند. با تعیین ADI، شرکت‌های دارویی می‌توانند مطمئن شوند که مقدار استفاده شده از این شیرین‌کننده‌ها ایمن است و خطری برای بیماران ندارد.
- رنگ‌های مصنوعی: برای بهبود ظاهر داروها از رنگ‌های مصنوعی استفاده می‌شود. مقدار مجاز مصرف این رنگ‌ها بر اساس ADI تعیین می‌شود تا اطمینان حاصل شود که مصرف طولانی‌مدت آنها، برای بیماران خطرآفرین نیست.
- نگهدارنده‌ها: داروهای مایع و شربت‌ها نیاز به نگهدارنده‌هایی دارند تا از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری شود. تعیین ADI برای نگهدارنده‌ها، ایمنی مصرف‌کننده را تضمین می‌کند و همچنین به تولیدکنندگان کمک می‌کند مقدار بهینه را در محصولات خود استفاده کنند.
چرا تعیین ADI در صنعت دارویی ضروری است؟
- ایمنی بیماران: داروها به‌طور مداوم و در دوره‌های زمانی طولانی مصرف می‌شوند؛ بنابراین، رعایت ADI برای افزودنی‌ها ضروری است تا سلامت بیماران حفظ شود.
- حفظ کیفیت دارو: با تعیین ADI برای نگهدارنده‌ها و سایر مواد افزودنی، داروها از لحاظ کیفیت و پایداری نیز در شرایط مناسبی قرار می‌گیرند.
- جلوگیری از تداخلات دارویی: برخی افزودنی‌ها ممکن است در صورت مصرف بیش از حد، با ترکیبات دارویی تداخل داشته باشند. تعیین ADI به تولیدکنندگان دارو کمک می‌کند از این مشکلات جلوگیری کنند.
