فارماکودینامیک (Pharmacodynamics) شاخهای از علم فارماکولوژی است که بررسی میکند دارو چگونه بر بدن اثر میگذارد و چه تغییراتی در سلولها و اندامها ایجاد میکند. اگر فارماکوکینتیک را به عنوان سفری که دارو در بدن طی میکند در نظر بگیریم، فارماکودینامیک همان مقصد نهایی است که نشان میدهد دارو بعد از رسیدن به مقصد، چه کاری انجام میدهد.
هر دارو دارای مکانیسم اثر خاصی است که تعیین میکند چگونه به گیرندههای سلولی متصل میشود، فعالیت یک آنزیم را افزایش یا کاهش میدهد، یا فرایندهای بیوشیمیایی بدن را تنظیم میکند. برای مثال، داروهای مسکن مانند ایبوپروفن با مهار آنزیمهایی که تولید مواد التهابی را تحریک میکنند، درد و التهاب را کاهش میدهند. برخی داروها نیز به گیرندههای خاص در سلولها متصل شده و اثرات تحریککننده (آگونیست) یا مهارکننده (آنتاگونیست) دارند.
میزان اثربخشی یک دارو به عوامل مختلفی مانند غلظت دارو در خون، حساسیت گیرندههای سلولی و تعاملات دارویی بستگی دارد. این ویژگیها معمولاً با استفاده از منحنی دوز-پاسخ تحلیل میشوند که نشان میدهد با افزایش مقدار دارو، اثر آن چگونه تغییر میکند. برخی داروها حتی در مقادیر کم بسیار مؤثر هستند، در حالی که برخی دیگر برای رسیدن به تأثیر مطلوب نیاز به دوز بالاتری دارند.
فارماکودینامیک به پزشکان و داروسازان کمک میکند تا درک کنند یک دارو تا چه حد ایمن و مؤثر است، چه عوارضی ممکن است داشته باشد و چگونه میتوان آن را با سایر داروها ترکیب کرد. به همین دلیل، در طراحی داروهای جدید، در کنار مطالعات فارماکوکینتیک، مطالعات فارماکودینامیک نیز انجام میشود تا تأثیر واقعی دارو در بدن بهطور دقیق بررسی شود.